هيكل فعال
فرهنگ نوآوری بدین معناست که تفکر خلاقانه در تمام جنبه‌های کسب‌وکار (حتی ابتکارات فرهنگی) اعمال شود. در راستای ترویج فرهنگ نوآوری در شرکت نورد و قطعات فولادی از سال 1396 واحد جمع‌آوری و ارزیابی ایده‌ها (ICAC) زیر نظر مدیر عامل ایجاد شد.
مدیریت رفتار سازمانی به معنای مطالعه و ارزیابی رفتار افراد به عنوان عناصر اصلی نظام اجتماعی یک سیستم به صورت منظم و پیوسته است که اجرای مطلوب آن موجب ارتقای فرهنگ سازمانی می‌شود و زمینه رشد و پیشرفت سازمان را فراهم می‌سازد. با توجه به این مسئله، در شرکت نورد و تولید قطعات فولادی نیز اقدامات گستردهای در مسیر بهبود و تثبیت رفتار و فرهنگ سازمانی در دستور کار قرار دارد. این اقدامات همواره در جهت همسوسازی اهداف فردی و گروهی بوده و با ایجاد ارتباطی موثر میان ارکان مختلف، فضای سازمانی پویا و صمیمی را برای کارکنان ایجاد کرده‌اند. استقرار فرهنگ سازمانی موثر دستاوردهای مهمی را برای شرکت نورد و تولید قطعات فولادی به همراه داشته است که این شرکت را به الگویی بی‌نظیر برای سایر سازمان‌ها تبدیل می‌کند.
رفتار سازمانی که در دسته‌بندی مهارت‌های نرم جای می‌گیرد، تحلیل و مطالعه منظم (سيستماتيك) نحوه رفتار و تعامل افراد در یک بنگاه است. از آنجایی که هر بنگاه در فرهنگ‌های مختلف اجتماعی، قومی، ملیتی و مذهبی مشغول به فعالیت است، باید نقش رفتار سازمانی را در پیشرفت یا رکود خود به نحو شایسته مد نظر قرار دهد. همچنین ضروری است در بنگاه، با ترکیب مطالعه و قضاوت شهودي، به شيوه‌اي معقول آن را مورد سنجش و ارزيابي قرار داد. اغلب صاحب‌نظران، رفتار سازمانی را در سه سطح خُرد (افراد)، میانی (گروه‌ها) و کلان (سازمان) تجزیه‌وتحلیل می‌کنند. در بُعد فردی تاثیر شخصیت افراد بر رفتار آن‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرد. این سطح به مطالعه آن‌چه در درون فرد می‌گذرد مانند درک، انگیزه، خلاقیت، تعارض و … می‌پردازد. در بُعد گروهی تاثیر شخصیت فرد در تعاملات او در گروه و تیم مورد بررسی قرار می‌گیرد. موضوعاتی مانند کاریزما، قدرت، رفتار گروهی، شبکه و شبکه‌سازی، کار تیمی، تقسیم نقش‌ها، مراحل مختلف در چرخه عمر گروه (از شکل‌گیری تا انحلال) و هنجارهای گروهی از جمله موضوعات پایه در این بُعد از رفتار سازمانی محسوب می‌شوند. در سطح کلان، بنگاه به عنوان موجودی مستقل با ویژگی‌ها و قابلیت‌ها و محدودیت‌های خاص خود در نظر گرفته می‌شود و تاثیراتی که فرهنگ سازمانی بر رفتار افراد می‌گذارد، مورد بررسی و تحلیل قرار می‌گیرد. مطالعه سیستماتیک رفتار سازمانی موجب پیش‌بینی رفتار کارکنان، شناخت راهکارهای ایجاد انگیزه در کارکنان، ارتقای سلامت محیط کار، درک بهتر از بنگاه و کارکنان، موثرتر کردن فرآیند تصمیم‌گیری و در نهایت انتخاب نیروی انسانی موثر می‌شود.
از اهداف مهم متقابل مدیریت رفتار و فرهنگ سازمانی بهبود دوجانبه است. شناسایی فاکتورهای موثر بر این دو مقوله، عاملی است که با کمک آن، سازمان می‌تواند با برنامه‌ریزی و هدایت درست آن‌ها، چالش‌ها را به فرصت برای خود تبدیل کند. این فاکتورها، شامل مجموعه‌ای پیچیده از نیروهای کلیدی هستند که امروزه بر فرهنگ و رفتار سازمانی تأثیر می‌گذارند. برخی از فاکتورهای کلیدی موثر بر این دو مقوله شامل عوامل اخلاقی، عدالت درک‌شده، تصمیم‌گیری مشارکتی، ساختار سازمانی، سطح فناوری، محیط، درک متقابل، وجود احساسات مثبت و سازنده افراد نسبت به یکدیگر و سازمان، امید به رشد و ارتقای سازمان، سطح تعارضات میان فردی، اعتماد به مدیران، توجه کافی مدیران به کارکنان، میزان توجه به ظرفیت‌ها و توانایی‌های افراد و خلاقیت‌های آن‌ها، بهره‌وری بالاتر، توسعه تیم‌های کاری، درک بهتر کارمندان است. توجه کافی به عوامل مذکور قطعا تاثیرات مثبتی بر رفتار و فرهنگ سازمانی خواهد داشت و بی‌توجهی به این عوامل می‌تواند سبب از هم گسیختگی رفتاری و همچنین ایجاد پاره فرهنگ‌های نامتقارن و نامناسبی شود که این دو در قالب گروهای غیررسمی مخرب و رفتارهای ناهنجار در سازمان نمود می‌یابند.
ارتباط موثر، یک استراتژی مفید
از نظر ادگار شین (سال 2010)، فرهنگ سازمانی عبارت است از: الگوي مفروضات اساسی مشترك که توسط افراد یک مجموعه حین حل مساله تطبیق خارجی و یکپارچه‌سازي داخلی آموخته می‌شود. این مفروضات تا آن حد کارامد بوده‌اند که معتبر در نظر گرفته می‌شوند و به اعضاي جدید به عنوان روش صحیح درك، فکر و احساس در رابطه با آن مسائل آموخته می‌شود. لویی و همکاران (سال 2010)، فرهنگ سازمانی را مجموعه‌اي از پیش‌فرض‌ها، ارزش‌ها و اعتقادات مشترك تعریف کرده‌اند، که در اهداف و فعالیت‌هاي بنگاه انعکاس می‌یابند. این فرهنگ به اعضاي بنگاه کمک می‌کند تا نحوه عمل و انجام وظیفه را دریابند. بنابراین، فرهنگ سازمانی الگوي باورها، مفروضات و ارزش‌هاي مشترکی است که روش مناسب براي فکر و عمل در یک سازمان محسوب می‌شود. حال سوال کلیدی این است که چه عواملی در شکل‌دهی به فرهنگ سازمانی موثر است؟
هشت مورد از مهم‌ترین عوامل موثر بر شکل‌گیری فرهنگ‌های سازمانی عبارتند از: وجود شفافیت و صداقت در درون یک مجموعه، سبک رهبری مدیران، احترام گذاشتن به کارکنان، حمایت رهبران از حقوق و منافع کارکنان، امنیت شغلی، ارزش‌های بنیادین مورد قبول رهبران، مزایا و پاداش‌ها (ارزیابی عملکرد) و محیط (سیاسی، حقوقی، اقتصادی، اجتماعی ،فرهنگی، فناوری). بهترین استراتژی منتخب مدیران برای بهبود فرهنگ و رفتار سازمانی را می‌توان تمرکز بر ایجاد روحیه مثبت در کارکنان، برقراری ارتباط موثر میان واحدهای مختلف سازمان‌ها، احترام گذاشتن به تفاوت‌ها (باورها، نژاد، قومیت، دیدگاه‌ها و …)، ارزیابی دقیق و عینی عملکرد کارکنان، قدردانی از زحمات کارکنان (احساس ارزشمند بودن)، بازخورد خواستن از کارکنان، به رسمیت شناختن موفقیت‌ها، الگو بودن مدیران، و همچنین ارتباط منظم و مستقیم با کارکنان دانست.
عملکردی در سطح مشعوف کردن ذینفعان
در شرکت نورد و تولید قطعات فولادی برنامه نانوشته‌ای برای بهبود فرهنگ و رفتار سازمانی وجود دارد و اجرای آن از سال‌ها قبل با ایجاد فرآیند یادگیری، تشویق به پیشرفت و بهبود سطح کیفی عملکرد کارکنان آغاز شده است. هماهنگی در یک سازمان، زمانی اتفاق می‌افتد که اهداف بنگاه و انگیزه کارکنان، همسو شده باشند و این دو در جهت مشخصی حرکت کنند. شرکت نورد و تولید قطعات فولادی نیز به طور مستمر برای ایجاد هماهنگی میان اهداف، آرزوها و چشم‌اندازهای سازمانی و کارکنان تلاش می‌کند. فرهنگ قدردانی بین اعضای تیم مدیریت ارشد شرکت به رسمیت شناخته می‌شود و از مشارکت کارکنان در راستای ارتقای تولید و انجام پروژه‌های توسعه‌ای، تشکر و قدردانی می‌‌گردد. در این شرکت کارکنان توانایی‌ها و انتقادات خود را آزادانه ابراز می‌کنند و مورد حمایت همکاران علی‌الخصوص مدیریت ارشد قرار می‌گیرند. در شرکت نورد و تولید قطعات فولادی بر همکاری، ارتباط و احترام بین کارکنان به شدت تاکید می‌شود. زمانی که همه‌ی کارکنان از یکدیگر حمایت می‌کنند، کارایی نیروی انسانی افزایش می‌یابد و اغلب افراد از حضور در محیط کار و انجام وظایف خود احساس رضایت و خشنودی می‌کنند.
نوآوری باعث می‌شود سازمان‌ها از فناوری‌ها، منابع و بازارهای موجود بیشترین بهره را ببرند. فرهنگ نوآوری بدین معناست که تفکر خلاقانه در تمام جنبه‌های کسب‌وکار (حتی ابتکارات فرهنگی) اعمال شود. در راستای ترویج فرهنگ نوآوری در شرکت نورد و تولید قطعات فولادی از سال 1396 واحد جمع‌آوری و ارزیابی ایده‌ها (ICAC) زیر نظر مدیرعامل ایجاد شد. در این مدت صدها ایده دریافت، ارزیابی و اجرا شده‌اند که ماحصل آن خلق ارزش افزوده قابل توجهی برای سازمان و کارکنان بوده است. علاوه بر فرهنگ نوآوری، ایمنی روانی قدرت ریسک‌پذیری و عملکرد صادقانه کارکنان را تضمین می‌کند. مدیریت ارشد و مدیران میانی این شرکت پیوسته در صدد ایجاد محیطی ایمن، آرام و راحت برای کارکنان هستند. همانطور که قبلا نیز اشاره شد، شرکت نورد و تولید قطعات فولادی به بخش عمده‌ای از اهداف مدون خود دست یافته و عملکردی در سطح مشعوف کردن ذینفعان داشته است.
مبانی ارزشی مد نظر بنیانگذاران شرکت نورد و تولید قطعات فولادی، تاثیر عمیق و مستمری بر الگوی فرهنگی و رفتاری مدیران ارشد و اکثریت کارکنان داشته است. این مبانی ارزشی شامل صداقت، تدین، خوشنامی و کیفیت است. از مصادیق بارز فرهنگ سازمانی این شرکت می‌توان به تلاش در راستای دستیابی حداکثری به شفافیت و رعایت عدالت در تمامی جنبه‌ها اشاره کرد. مدیریت شرکت نورد و تولید قطعات فولادی با ایجاد فضای بازخورد گرفتن و انتقادی، محبوبیت ویژه‌ای بین کارکنان دارد. تفویض اختیار در بهینه‌ترین سطح ممکن در شرکت تحقق یافته و ارتباط موثر و مستقیم بین مدیران و کارکنان برقرار است. همچنین این ارتباط موثر بین کارکنان و واحدهای سازمانی و همچنین واحدهای سازمانی با مدیریت ارشد نیز وجود دارد.
در شرکت نورد و تولید قطعات فولادی سیستم ارزیابی عملکرد نیز استقرار یافته است و به صورت پیوسته این سیستم اصلاح می‌شود. قدردانی از زحمات کارکنان در قالب پرداخت پاداشهای تولید، پاداش ایده‌پردازی و اجرای پروژه‌ها و اعطای هدایا در مناسبت‌های ملی و مذهبی نیز در شرکت انجام می‌شود. مدیریت ارشد تلاش‌های گستردهای را به منظور دیده شدن تمامی کارکنان سازماندهی کرده که هم‌اکنون این تلاش‌ها را به مرحله اجرا در آورده است. در شرکت نورد و تولید قطعات فولادی، رهبری با تمامی ویژگی‌های آن قابل مشاهده است. نتایج رفتارهای پسندیده فوق در میزان دستیابی شرکت به اهداف مالی و غیرمالی آن مشاهده می‌شود که این نتایج موفقیت‌آمیز، قابل الگوبرداری توسط سایر سازمان‌ها است.
تعهد مدیریت و مدیران میانی به بهبود مدیریت رفتار و فرهنگ سازمانی تنها رویکرد معتبر برای ادامه روند فعلی در شرکت نورد و قطعات فولادی است. این مهم از طریق ایجاد تعادل بین زندگی و کار نیروی انسانی، تعریف و تقید (پایبندی) به کدهای رفتاری و اخلاقی، ایجاد یک محیط کاری مثبت، تعریف و نشر ارزش‌ها، تاثیرگذاری بر نگرش و ادراک کارکنان از طریق افزایش رضایت شغلی، توسعه مشارکت کارکنان و افزایش تعهد سازمانی آن‌ها ایجاد می‌شود.
گردآوری : ایوب جلالی‌نژاد